Genel olarak lastik dişleri aşındığında yeni lastik satın almalısınız. Otomobil lastik diş derinliği ne kadar olmalı sorusunun cevabı ise: Türkiye’deki yasal limitin 1,66 mm olduğunu fakat uzmanların kış lastikleri için 3,97 mm, yaz lastikleri için 3,18 mm tavsiye ettiğini söyleyebiliriz.
Lastik dişlerinin iyi durumda olup olmadığını nasıl anlarsınız? Lastiklerin diş derinliğini kontrol etmenin en kolay yolu bozuk para testidir. Yaz lastiğiniz için, lastiğin diş oluğuna bir 50 kuruş yerleştirin. Madeni paranın kenarındaki “Türkiye Cumhuriyeti” yazısını görebiliyorsanız değişim zamanı gelmiş demektir. Kış lastiği için de aynı testi 1 lira ile yapabilirsiniz. Paranın kenarındaki altın renkli şerit lastik kanalının dışında kalıyorsa lastikleriniz aşınmış demektir. Her iki lastik tipinde de lastiğin dişlerini farklı yerlerden, ama özellikle dişlerin en hızlı şekilde yıprandığı dış kısımlarından kontrol etmelisiniz. Elbette lastik derinlik ölçer ile alacağınız ölçü daha doğru olacaktır.
Bazı otomobil lastiklerinde suyu uzaklaştıran ve dengeyi artıran yönlendirici diş deseni bulunur. Bu lastiklerin üzerinde lastiğin montaj yönünü gösteren ok işaretleri vardır. Lastiklerinizi değiştirirken hepsinin doğru yönde takıldığından emin olun. Yanlış takılan lastikler yolculukları daha gürültülü hale getirecek ve daha kısa sürede yıpranacaktır.
Kış ve Yaz Lastikleri Arasındaki Temel Fark Nedir?
Kauçuk Bileşeni:
Kış lastiklerinde kullanılan kauçuk miktarı lastiğin yumuşaklığını ve esnekliğini korumasına, dolayısıyla hava soğukken yolu tutabilmesine yardımcı olur. Kış lastiklerinizi yaz aylarında kullanırsanız lastikleriniz çok yumuşar. Bu da daha hızlı yıpranma, düşük yakıt verimliliği ve daha uzun frenleme mesafesi anlamına gelir çünkü kış lastikleri yüksek sıcaklıklarda daha kolay esner. Kış lastikleri sert, kuru asfaltta daha hızlı bir şekilde yıpranır.
Yaz lastiklerinde kullanılan kauçuk bileşeni, kış lastiklerinde kullanılandan çok daha serttir, böylelikle yaz sıcağıyla başa çıkılabilir. Kış aylarında yaz lastiği kullanacak olursanız durma mesafesi çok daha uzun olur ve lastikler yolu tutacak kadar yumuşak olmadığı için düz bir çizgi üzerinde otomobil sürmek zorlaşır. Tabii yola devam edebilirseniz…
Lastik dişleri
Yaz lastikleri, otomobile daha iyi yol tutuşu sağlamaya yarayan daha geniş temas yüzeylerine sahiptir. Lastik dişi deseninde kış lastiklerine kıyasla daha az oluk ve kılcal yarıklar (kauçuğu çapraz şekilde kesen ince kesikler) olmasına rağmen dişler daha büyüktür. Böylelikle yüksek miktarda su taşınarak yan bölgelerden atılır ve kızaklama etkisinden kaçınmak için yolla temas en üst seviyeye çıkarılır.
Diğer yandan kış lastikleri çok sayıda dişe sahiptir ve bu dişler yaz lastiklerinden daha derindir. Bu dişler kış lastiklerinin karlı ve buzlu zeminlerde çekiş kuvvetini korumasını sağlar. Ayrıca olukların lastiğin yüzeyle temasını korumasına yardımcı olan, yukarıda bahsettiğimiz kılcal yarıklar mevcuttur.
Kış Lastiklerine Ne Zaman Geçilmeli?
Uzmanlar bu konuda aynı görüşte: Kış lastikleri sadece kış içindir. Sıcaklık sürekli olarak 10 derecenin altındaysa kış lastiklerini kullanmanız gerekir. Kural olarak kış lastikleri hava sıcaklığı 10 derecenin altında, yaz lastikleri ise 10 derecenin üstündeyken en iyi performansı gösterir. Tabi ki nerede yaşadığınıza bağlı olarak “mevsim” kavramı uzayıp kısalacaktır…
Kış lastiği kullanılması hangi araçlar için zorunlu?
Türkiye’de, İçişleri Bakanlığı tarafından illere gönderilen Kış Genelgesi’ne göre, şehirlerarası karayollarında, yolcu ve eşya taşımasında kullanılan taşıtlar (A türü yetki belgelerine kayıtlı otomobiller ve kamyon, çekici, tanker, otobüs, minibüs ve kamyonet türü araçlar) 1 Aralık 2019 – 1 Nisan 2019 tarihleri arasında kış lastiği kullanmak zorunda. Kış lastiklerinin ne zaman, hangi aylarda kullanılması gerektiğine ilişkin detaylar ve yerel olarak farklılaşabilen uygulamalar için bulunduğunuz ilin valiliğine ait açıklamaları takip etmelisiniz. Ticari olmayan, özel otomobiller için ülkemizde kış lastiği kullanımı zorunluluğu bulunmuyor ama yukarıda bahsettiğimiz hava koşullarında kullanılması tavsiye ediliyor.
Kış lastiği kullanım zorunluluğu ülkeden ülkeye farklılık gösteriyor. Bu yüzden kış aylarında ülke dışında sürüş yapmayı planlıyorsanız ilgili ülkenin ve bölgenin yerel yönetmeliklerini önceden araştırmanız gerekebilir.
Lastik Yanaklarındaki Kodların Anlamı Nedir?
P245/40 R19 98V – Karmaşık mı? Şifre gibi görünen bu kodlara “lastik kodu” deniyor. Bütün lastiklerin yan kısımlarında belirli rakam ve harflerden oluşan böyle bir kod oluyor.
- Baştaki “P” harfi bu lastiğin ABD standartlarına göre üretilen P-metrik bir lastik olduğunu ve binek otomobillerde kullanılmak üzere üretildiğini belirtiyor. Lastik boyutunun başında harf olmasaydı, bu lastiğin Avrupa standartlarına göre üretilmiş Euro-metrik bir lastik olduğunu söylerdik.
- Lastik boyutuna ait ilk üç rakam lastik genişliğini gösteriyor. Yani bu lastiğin bir yanaktan diğerine olan genişliği 245 milimetre.
- Koddaki “40” rakamı boy/en oranını gösteriyor, bu da yüksekliğin lastik genişliğine oranının %40 olduğu anlamına geliyor.
- “R” harfi bu lastiğin “radyal” olduğunu, katmanların lastik boyunca radyal olarak yerleştirildiğini ifade ediyor.
- “19” sayısı jant çapını, bu lastiğin takılmasına uygun olan jant boyutunu gösteriyor; yani örnekteki lastiğimiz 19 inç çapında bir janta uygun.
- Kodun son kısmı (“98V”) lastik yük endeksi ve hız değerini gösteriyor. 98, yük endeksini veya uygun şekilde şişirildiğinde lastiğin ne kadar yük taşıyabileceğini ifade ediyor. Üniversal lastik yük endeksi tablosuna bakarsak 98 rakamının lastiğin 750 kilogram taşıyabileceği anlamına geldiğini görüyoruz. Sondaki “V” bu lastiğin tavsiye edilen yük kapasitesi altında sürdürebileceği maksimum hızı gösteren hız değeri oluyor. Bu değer A ile Z arasında olduğundan, “V” harfi azami 240 km/sa hızı sembolize ediyor.
- Yalnızca onaylı kış lastikleri kar tanesi sembolünü taşıyabilir ve bunu izleyen M+S (çamur ve kar) ibaresi dört mevsim lastiklerde de sıklıkla görülür. Lastiğin üzerindeki Ulaştırma Birimi rakamı lastiğin üretildiği zamanı gösterir. Örneğin “2519” lastiğin 2019’un 25. haftasında üretildiği anlamına gelir.
Farklı Lastik Tipleri Nelerdir?
- Dört mevsim lastikler, genellikle kışların ılık geçtiği güney bölgelerde yaşıyorsanız ve kar çok nadir görülüyorsa o zaman yıl boyunca her türlü hava koşuluna uygun ‘dört mevsim lastik’ kullanılması uygun olacaktır. Dört mevsim lastikler, yaz lastikleri ve kış lastiklerinin arasında bir yerde konumlanır. Bunlar temel olarak yaz lastiklerinin bazı özelliklerini barındıran kış lastikleridir.
- Düşük sürtünme oranına sahip lastikler, bu tip lastikler sürtünme oranını azaltır; bu sayede yakıt ve elektrikten tasarruf edebilirsiniz. Kullanılan kauçuk bileşeni normal lastiklerden farklıdır. Daha düz oldukları için, daha az tutuşa sahiptir ve benzer tipteki lastiklerden daha az konfor sunar.
- M+S ‘çamur’ (mud) ve ‘kar’ (snow) anlamına gelir ve genellikle dört mevsim lastiklerde bulunur.
- Offroad lastikleri, daha fazla kauçuk içerir, bu da asfaltsız yüzeylerde daha iyi performans göstermelerini sağlar. Ancak bu lastikler asfalt yüzeylerde aynı performansı gösteremezler.
- Runflat lastikler, sayesinde lastiğiniz patladıktan sonra bile 80 km/sa hızla yaklaşık 80 kilometre daha yolunuza devam edebilirsiniz. Bu lastikler yalnızca lastik basıncı izleme sistemine sahip ve bu tip lastikler için onaylanmış otomobillerde kullanılmalıdır. Aksi takdirde lastiğinizin patlak olup olmadığını anlayamayabilirsiniz. BMW modellerinin çoğunda Runflat lastikler kullanıldığını da belirtelim.
- Yarış lastikleri, çok az diş desenine sahiptir veya hiç diş deseni yoktur. Bu, lastiğin mümkün olduğu kadar büyük bir kısmının zeminle temas etmesini sağlar. Bu tip lastikler yağmurlu havada kullanıma uygun değildir ve ideal pist koşullarında en iyi çekişi sağlar. Ancak bu lastiklerin büyük çoğunluğu yolda kullanım için onaylı değildir.
- DOT R bileşenli lastikler, temel olarak DOT gereklilikleriyle uyumlu olarak üretilmiş yarış lastikleridir. Lastiklerde oluklar bulunsa da bu lastiklerin seri üretim lastiklerle ilgisi yoktur. R bileşenli lastikler yasal olarak yolda kullanıma uygun olsa da ıslak asfaltta sürüş performansı oldukça düşüktür.
- Çivili kar lastikleri, çekiş kuvveti oluşturmak üzere buzu kıran metal çivilere sahip kış lastikleridir. Bazı ülkelerde kullanılması yasaktır, bu nedenle yurtdışında sürüş yapacağınız bir seyahat planlıyorsanız bu durumu kontrol etmelisiniz.
Lastiklerin Hava Basıncı Ne Kadar Olmalı?
Doğru hava basıncı otomobil ve lastik üreticileri tarafından belirlenir. Lastikleriniz için doğru basıncı, genellikle otomobilinizin kapı dikmesi üzerinde, bagaj kapağında ya da otomobilinizin kullanım kılavuzunda bulabileceğiniz basınç tablosuna başvurarak öğrenmelisiniz. Lastik basıncı, sahip olduğunuz otomobile, lastik tipine ve yüke bağlı olarak değişir. Düzenli olarak, özellikle de uzun yolculuklara çıkmadan önce lastiklerin hava basıncını kontrol etmenizde yarar var. Ülkemizde lastik basıncı Psi birimi ile ölçülür. Eğer elinizde Bar cinsinden bir referans değer varsa, değeri 14.5 ile çarparak Psi cinsine çevirebilirsiniz.
Lastik Balans Ayarı Nasıl Yapılır?
Lastiklerinizin balans ayarının yapılmamış olduğunu nasıl anlarsınız? En belirgin göstergelerden biri direksiyonun titremesidir. Tamir atölyelerinde lastiklerinizin balans ayarını kontrol edecek ve ayarı yapabilecek doğru aletler bulunur. Lastiklerin balans ayarının düzeltilmesi için jantın içine ve dışına ağırlık takılır.
Lastiğin Ömrünü ve Performansını Etkileyen Unsurlar
Aracımızın en önemli parçalarından biri şüphesiz ki lastiklerimiz. Aşınan lastikler hem sürüş güvenliğine hem de performansına olumsuz etki eder. Araç lastiklerinin pahalı olması da sürekli lastik değişimini mümkün kılmıyor. Alınan birkaç basit önem ile lastiklerinin ömrünü ve performansını artırmanız mümkün. Bu önemlere yakından bakalım.
Hava basıncı: Lastiğiniz ve aracınız için uygun olmayan hava basıncı lastiklerin düzensiz ve erken aşınması gibi tamiri mümkün olmayan hasarların ortaya çıkmasına sebebiyet verir. Bu sebeple lastik hava basıncının üretici firmanın belirlemiş olduğu değerlere uygun kalması gerekmektedir.
Rot ayarı: Aracınızdaki mekanik ve süspansiyon sistemlerden kaynaklanabilecek aksaklıklar, direksiyon ve araç yönünün aynı doğrultuda olmamasına yol açar. Bu gibi bozukluklar lastiklerin yanı sıra aracın süspansiyon ve döner aksam parçalarında da hasara neden olabilir.
Balans ayarı: Lastik ve jantların birbirine doğru bir şekilde eşleşmemesi aracınızla hızlı bir şekilde ilerlerken zıplama, yalpalama gibi olumsuzluklar hissedilmesine neden olur.
Rotasyon: Lastikleriniz aracınızda takılı oldukları pozisyonlar nedeniyle farklı şekilde aşınırlar. Bu aşınmaların lastiklerinize en az zararı vermesi için yerlerinin düzenli olarak değiştirilmesi lastik ömrünüze olumlu katkı sağlar.
Diş derinliği: Lastiğin yola temas eden kısımlarına lastik sırtı yani diş denir. Zamanla eskiyen lastiğiniz ile birlikte aracınızın çekiş gücü düşer. Diş derinliğinin 1.6.mm’den daha düşük olması aracın yol tutuşuna olumsuz etki ederek, can ve mal kaybıyla sonuçlanabilecek kazalara sebebiyet verebilir. Bu nedenle aracınızın diş derinliği belirtilen değerin altına düştüğünde değiştirin.
Fren ayarları: Doğru ayarda olmayan frenler lastiklerin düzensiz ve hızla aşınmasına neden olur. Ayrıca ani ve sert frenlemeler de aracınızda blok tipi denilen aşınma ihtimalini artırarak lastik ömrüne olumsuz etki edecektir. Bu nedenle araç fren sistemlerinin araç üreticilerinin belirttiği aralıklarda kontrol edilmesi gerekmektedir.
Hız: Özellikle otobanlar hız sınırının yüksek olduğu alanlardır. Zeminin de düzgün olduğu bu bölgeler araçlarımızı hızlı kullandığımız noktalardır. Ancak aracın kullanım hızının artmasıyla birlikte lastiklerin de ısısı artar ve sırt dediğimiz kısım daha hızlı aşınır. Uzun süreli kullanmak istiyorsanız hız konusunda biraz dikkatli olmanız gerekmektedir.
Lastik eşlemeleri: Aracınızdaki tüm lastiklerin yapı ve ebat olarak aynı olması lastiklerinizin ömrünü uzatan ve sürüş performansınızı da artıran faktörlerden biridir.
Yol ve iklim şartları: Sıcak yukarıda da bahsettiğimiz gibi lastiğin ömrü üzerinde olumsuz etki yaratmaktadır. Ayrıca yolların bozuk olması da lastiğin aşınmasına neden olan bir diğer faktördür. Bu nedenle mümkün olduğunca zeminin düzgün olduğu güzergahları tercih edin.
Kaynak: bmw-joy-blog, 10numarafiat.com
Lastik Nasıl Saklanır?
Güvenli Sürüş Teknikleri
Trafik Cezaları
Araba Kullanırken Asla Yapılmaması Gerekenler
Araç Bakım Önerileri